Από τότε που η απεικόνιση της “προσφυγικής κρίσης” στην Ευρώπη από τα μέσα ενημέρωσης έφτασε στο αποκορύφωμά της το 2015, εικόνες σωμάτων σε λέμβους, γεμάτες δομές φιλοξενίας, κλειστά σύνορα και μάζες να περπατούν από ήπειρο σε ήπειρο, έχουν κυριαρχήσει στο δημόσιο φαντασιακό, καθώς και στις εικαστικές παρεμβάσεις στους δημόσιους χώρους, αλλά και στις εκθέσεις. Πώς έχει πλαισιωθεί το προσφυγικό ζήτημα στις ευρύτερες πολιτικές, κοινωνικές και ιστορικές πραγματεύσεις που επικεντρώνονται άμεσα στις έννοιες της φιλοξενίας και του αποκλεισμού; Η βία των συνόρων και η συναφής παραγωγή αφηγήσεων “κρίσης”, είναι ζητήματα επίσης διαδεδομένα στις ατζέντες των μεγάλων μητροπολιτικών μουσείων, καθώς και των μικρότερων, από τα κάτω οργανωμένων γκαλερί τέχνης, καθώς και των κέντρων των κοινοτήτων.
Η Συμβίωση στοχεύει στην αμφισβήτηση του τρόπου με τον οποίο η τέχνη και η πολιτιστική παραγωγή εμπλέκεται, επικρίνει και διαμορφώνει την κατανόηση της σύγχρονης μετανάστευσης, των συνόρων και της παγκόσμιας “προσφυγικής κρίσης”.
Η Collectif MAZI είναι μία ομάδα καλλιτεχνών που δημιουργήθηκε από τα κάτω το 2018 στη Θεσσαλονίκη. Αποτελείται από περίπου 30 καλλιτέχνες, μερικοί από τους οποίους είναι πρόσφυγες άλλοι είναι μετανάστες, ενώ άλλοι είναι γηγενείς. Μοιράζονται ένα κοινό πάθος για τις τέχνες και τη δημιουργία, την κινητήρια δύναμη πίσω από το Collectif MAZI – μαζί με την αποφασιστικότητα του Richard Lusakumunu, ο οποίος εμπνεύστηκε και συντονίζει αυτή την πρωτοβουλία.
Τον Ιανουάριο του 2020 διοργάνωσαν έκθεση με τίτλο ‘Muntu ya Simera’ (Ο άνθρωπος του σήμερα) στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, της ΝΑΟΜΙ, της Συμβίωσης και άλλων οργανώσεων της πόλης. Μέσα από τα 100 έργα τέχνης που εκτέθηκαν, οι καλλιτέχνες παρουσίασαν την αντίληψη τους για τον κόσμο και την ανθρωπότητα σήμερα, εγκολπώνοντας τις δικές τους εμπειρίες μετανάστευσης και αναγκαστικής εκτόπισης στη διαδικασία της δημιουργίας.
Ταινία μικρού μήκους: Co-creating in movement
Μια παραγωγή της Συμβίωση-Σχολή Πολιτικών Σπουδών του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα
Τραγούδι: Ana – Vieux Farka Touré fr. Rayhan Khan
Αφήγηση: Δέσποινα Συρρή
Παραγωγή: Έλλη Παπαστεργίου
Post-Production: Ljubisa Vrencev
Συχνά με το χιούμορ, ασκούν κριτική στην οπτική και καλλιτεχνική απεικόνιση των προσφύγων και των μεταναστών, καθώς και στις σύγχρονες στιγμές συνοριακής και μεταναστευτικής “κρίσης” παγκόσμια.
Πρωτοβουλίες και εκθέσεις όπως η ομάδα Collectif MAZI και η έκθεση ‘Muntu ya Simera’ φέρνουν στο επίκεντρο τα βασικά ερωτήματα αναφορικά με το πώς αντιλαμβανόμαστε και πώς φανταζόμαστε τις μετακινήσεις πληθυσμών, τη μετανάστευση, την ένταξη, τον αποκλεισμό, το να ζούμε και να εργαζόμαστε μαζί. Το σημαντικότερο είναι ότι οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, συχνά πραγματοποιούν πρωτοβουλίες συμπαραγωγής, καταργώντας στερεότυπα και σύνορα όπως οι έννοιες “ντόπιοι”, “μετανάστες”, “πρόσφυγες”, “ξένοι” και ανταλλάσωντας πόρους και ελπίδες. Συχνά με το χιούμορ, ασκούν κριτική στην οπτική και καλλιτεχνική απεικόνιση των προσφύγων και των μεταναστών, καθώς και στις σύγχρονες στιγμές συνοριακής και μεταναστευτικής ‘κρίσης’ παγκόσμια.
Τα έργα τους πραγματεύονται (αλλά δεν περιορίζονται εκεί) τις συνδιαλλαγές για την προσφυγιά, τον εκτοπισμό και τη διάσωση, τις παραστάσεις του πόνου και της ταλαιπωρίας που περιβάλλουν τη ζωή των προσφύγων, τη φιλοξενία προς τον ξένο, τις πράξεις αλληλεγγύης, την αντίσταση πέρα από τα σύνορα, τις αφηγήσεις της κρίσης, τις διασυνοριακές πολιτικές, τις μεθοριακές ζώνες και περιοχές, τις πόλεις που “καλωσορίζουν” ή τις πόλεις που σηκώνουν τοίχους και φράχτες, τις θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις της προσέγγισης που θέλει το χιούμορ ως διαμεσολαβητή αλληλεπίδρασης μεταξύ των μεταναστών/προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής. Μήπως η προσέγγιση αυτή προάγει την ουσιαστική αλληλεπίδραση; Και με ποιον τρόπο;
